Sao chổi Halley | Điềm báo Covid-19 và cách ‘thần kỳ’ chống sao chổi

Bạn đang đắn đo mua kem đánh răng chống Covid-19? 100 năm trước, bạn có thể đã tìm thấy một số tiên dược thần kỳ để bảo vệ bạn khỏi Sao chổi Halley.

Sao chổi NEOWISE (C/2020 F3) được phát hiện lần đầu tiên vào ngày 27 tháng 3 năm 2020. Trước khi nó trở nên rất sáng, có thể nhìn thấy bằng mắt thường vào tháng 7 bởi các nhà quan sát Bắc bán cầu. Trong khi chúng ta từ lâu đã quen với việc xuất hiện của các sao chổi và các thiên thể khác. Đó không phải là trường hợp vào năm 1910, khi  sao chổi Halley  lần đầu tiên được dự đoán trở lại từ năm 1834. Năm 1910, sao chổi Halley lần đầu tiên xuất hiện bằng mắt thường vào ngày 15 tháng 4, vẫn như vậy cho đến ngày 5 tháng 7.

Sao chổi có thật sự đáng sợ?

Bởi vì bản chất thực sự của sao chổi chỉ mới bắt đầu được hiểu, việc xuất hiện của sao chổi đã gây ra mối quan tâm lớn ở châu Âu và Hoa Kỳ. Một số người thậm chí còn lo sợ rằng sao chổi có thể gây ra bệnh tật hoặc tử vong, và thậm chí có khả năng mang đến “ngày tận thế”. Giống như thời kỳ mà chúng ta đang sống hiện nay, với những cá nhân vô đạo đức tung ra “giải pháp thần kỳ” chống lại Covid-19, bao gồm trà thảo mộc, keo bạc, và thậm chí cả kem đánh răng “ngăn chặn”.

Nỗi sợ hãi về sao chổi Halley xuất phát từ hai sự thật. Đầu tiên, lần tiếp cận gần nhất của nó vào năm 1910 cách Trái đất 23 triệu km, chỉ gấp 60 lần khoảng cách tới Mặt trăng. Đuôi của sao chổi thậm chí còn cắt ngang quỹ đạo Trái đất vào đêm 18-19/5. Thứ hai, một loại khí độc có tên gọi Cyanogen, vừa được phát hiện ở đuôi của  sao chổi Morehouse. Nói tóm lại, sao chổi Halley được nhiều người coi là một quả cầu chứa khí độc khổng lồ đang tiến đến Trái đất với tốc độ thiên văn 190.000 km/h.

Đối mặt với nỗi sợ hãi ngày càng lớn, chính quyền Pháp đã yêu cầu  Camille Flammarion , một nhà thiên văn học đáng tin cậy và nổi tiếng thông báo trước công chúng. Flammarion đã xem xét khả năng sự sống trên Trái đất có thể bị dập tắt nếu có một vụ va chạm giữa thiên thể với sao chổi Halley. Nếu một lượng đủ khí hydro trong đuôi sao chổi được kết hợp với oxy trong khí quyển, tất cả sự sống của động vật có thể chết ngạt chỉ trong chốc lát.

Flammarion cho rằng sự kiện này khó xảy ra do sự khan hiếm khí ở đuôi sao chổi – một sự thật sẽ được xác nhận sau này tuy nhiên ông thừa nhận điều đó chưa chắc chắn.

“Chúng tôi có thể thừa nhận rằng chúng tôi bỏ qua những gì số phận sắp đặt tháng năm tới. […] Loài người sẽ diệt vong trong một niềm vui chung, hôn mê và có thể là điên loạn, có lẽ rất say mê với số phận của mình. ”

Flammarion, với tư cách là một nhà khoa học đáng kính, kể lại tất cả các yếu tố đã biết mà ông sở hữu : sự kiện, lập luận và nguyên nhân, tất cả đều đi kèm với xác suất. Tuy nhiên, báo chí lặp lại phần đặc biệt nhất trong lời nói của ông, đó là khả năng có thể gây chết ngạt cho toàn nhân loại, vượt qua xác suất thấp và hiệu ứng được cho là vui nhộn của nó. Do đó khi được “thông báo” về những tác động có thể gây chết người khi sao chổi đi qua khiến công chúng trở nên kinh hãi là điều dễ hiểu.

Khi sao chổi đến gần vào tháng 2 năm đó, các quan sát quang phổ tại đài thiên văn Yerkes, Hoa Kỳ đã xác nhận  sự hiện diện của Cyanogen ở đuôi. Các nhà khoa học đã trình bày chi tiết điều gì sẽ xảy ra nếu quỹ đạo của Trái đất và quỹ đạo của đuôi giao nhau: chất cyanogen sẽ phân hủy trong tầng cao của bầu khí quyển, loại bỏ mọi nguy cơ ngạt thở. Tuy nhiên, kết luận trấn an của họ hầu như không được báo chí và công chúng chú ý.

Tin đồn về “ngày tận thế”

Sau khi phổ biến thông tin về mối nguy hiểm sắp xảy ra, bắt đầu xuất hiện các phản ứng rất đa dạng. Một số người bắt đầu bán tất cả tài sản của họ để tận dụng thời gian ngắn ngủi còn lại. Những người khác có nguy cơ tử vong do uống quá liều rượu hơn là say khí. Những người khác ở Hoa Kỳ đã khóa kín cửa sổ để ngăn chặn khí độc xâm nhập vào nhà của họ. Tại Pháp và Ý vào tháng 5 năm 1910, những người khác đã trú ẩn trong nhà thờ, cửa vẫn mở. Hàng chục nghìn tín đồ đã tụ tập để cầu nguyện tại Quảng trường Thánh Peter. Một người Hungary thích tự sát  hơn là có nguy cơ bị chết ngạt.

Trong bối cảnh hỗn độn này, các lang băm đã nắm bắt cơ hội để bán thuốc chống sao chổi, dựa trên đường và quinine, và thậm chí cả thuốc tiên chống sao chổi Halley.

Tất nhiên, không phải ai cũng hoảng sợ: Flammarion và các nhà thiên văn học khác đã được Gustave Eiffel mời đến tòa tháp cùng tên để quan sát sao chổi, và nhiều người dân Paris đã nhân cơ hội này để  ăn uống và nhảy múa suốt đêm. Trước sự ngạc nhiên của một số người và sự thất vọng của những người khác vì chỉ có thể nhìn thấy một hạt nhân nhỏ và mờ nhạt, nếu nó có thể nhìn thấy được. Như chúng ta đã biết, sao chổi Halley hiếm khi sáng khi nó đi qua.

Trong quá trình sao chổi di chuyển, công ty Air Liquide đã lấy mẫu bầu khí quyển ở Paris và không tìm thấy dấu vết của khí độc. Điều trớ trêu là các tính toán sau thực tế đã xác định rằng, đuôi của sao chổi  không đi qua đường hành tinh của chúng ta vào năm 1910. Trên thực tế, nó đã trượt chúng ta ít nhất 400.000 km, gần bằng khoảng cách từ Trái đất đến Mặt trăng. Sai sót xảy ra do đường đi của sao chổi chỉ được dự đoán bằng những  suy xét hình học đơn giản và hơn nữa, đuôi khí của nó có một đường cong rõ rệt.

Sao chổi, “loài chim” đáng sợ trong một thiên niên kỷ

Vài tháng trước đó, vào tháng 1 năm 1910, một sao chổi lớn có tên  C / 1910 A1  xuất hiện trên bầu trời, lần đầu tiên được nhìn thấy lờ mờ ở Nam Phi và sau đó sáng rực ở châu Âu. Ban đầu bị nhầm lẫn với sao chổi Halley, nó được đặt biệt danh là “Sao chổi vĩ đại”. Chúng ta có thể dễ dàng hiểu tại sao những “ngôi sao chói lọi với mái tóc dài bồng bềnh” này luôn cuốn hút, đặc biệt là vì thời đó không có ô nhiễm ánh sáng nên mọi người có thể dễ dàng nhìn thấy chúng.

Để hiểu rõ hơn về sự ấn tượng của các sao chổi từng gây ấn tượng với chúng ta như thế nào, hãy nhớ hình ảnh đại diện năm 1066 của một sao chổi. Đó là Halley, ngay cả khi nó chưa mang tên đó trên bức thêu của Nữ hoàng Mathilde, hay còn được gọi là  tấm thảm Bayeux . Sao chổi xuất hiện ở trên cùng, bên cạnh dòng chữ Latinh “Isti mirant stella” (“họ chiêm ngưỡng ngôi sao”). Một đám đông hướng về phía sao chổi, trông giống như một bông hoa hướng dương đang kéo một cái cào phía sau nó, đuôi của sao chổi đã đáng sợ hơn phần đầu của nó.

Mê tín điềm báo thảm họa về sự xuất hiện của sao chổi

Sự mê tín vào thời điểm đó thường liên kết sự xuất hiện của một sao chổi với điềm báo về một thảm họa. Sao chổi băng qua bầu trời châu Âu vào tháng 4 năm đó và Trận chiến Hastings sẽ không diễn ra cho đến giữa tháng 10. Trong khi Vua Harold của Anh coi việc sao chổi đi qua là điềm báo của một cuộc xâm lược, William Kẻ chinh phục tự tin rằng nó dự đoán thành công trong cuộc chinh phục theo kế hoạch của ông. 

Trên tóc của sao chổi,  một số người thậm chí còn nhìn thấy sự giống với vương miện của nước Anh. Nhưng nếu William thua trận, không phải một số văn bản nhất định đã đảo ngược dự đoán sau sự thật? Trên thiên đường cũng như trên Trái đất, mất mát của một người sẽ là cái lợi đối với người khác.

Ngày nay, sao chổi ít đáng sợ hơn nhiều, như sao chổi mới NEOWISE (C/2020 F3) đã chứng minh. Đối với hầu hết chúng ta trên Trái đất, nó không được chú ý, bị mất hút trong ánh sáng rực rỡ về đêm, và không thể đột nhập vào vòng tuần hoàn tin tức. Tuy nhiên, nếu điều này đã xảy ra một nghìn năm trước, có thể dễ dàng tưởng tượng rằng người bạn đồng hành cùng thiên thể mới của chúng ta có thể được coi là điềm báo của đại dịch hiện tại.

Xem thêm các bài viết hay khác về thiên văn học tại meZOOM Không khoảng cách nhé.